هر آنچه باید درباره معماری کاخ چهلستون بدانیم

هر آنچه باید درباره معماری کاخ چهلستون بدانیم

از آنجا که اصفهان یادآور تاریخ، فرهنگ و هنر معماری است این بار به معرفی معماری یکی از بناهای تاریخی این استان، یعنی معماری کاخ چهلستون پرداخته ایم. کاخ چهلستون یکی از کاخ-باغ های  زیبای ایران و از یادمان های عصر صفوی است و بی جهت نیست سازمان یونسکو این نقاشی بی نظیر و انعکاس این عمارت را در آب به عنوان بخشی از هنر ایران ثبت جهانی کند. کتیبه معروف تاریخ آن را با نام مبارک ترین بنای دنیا یاد می کند.

تاریخچه ساخت بنا

کاخ چهلستون ،67 هزار متر مربع مساحت دارد و به دستور شاه عباس یکم احداث شده است، یا به عبارت دیگر طرح آن از سوی شاه عباس یکم بوده است. در وسط این زمین، عمارت یا کوشکی ساخته شده که هسته اولیه کاخ را تشکیل می داد که تالار میانی کاخ چهلستون و غرفه های چهار گوشه آن را در بر می گیرد. این باغ درباری برای پذیرایی از میهمانان دربار شاه در مراسم و جشن ها استفاده می شده است.

در زمان شاه عباس دوم ، هفتمین پادشاه صفوی، این بنا دوباره تکمیل شد. به عمارت اصلی، تالار آینه، تالار 18 ستون، ایوان های طرفین، سالن پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار سلام با تمام تزیینات نقاشی و آیینه کاری، کاشی کاری  دیوارها و سقف ها افزوده شد. همچنین تندیس های چهارگانه ایی در گوشه های استخر باغ به عنوان ، آناهیتا، ایزد بانوی آب ها در این مجموعه قرار گرفتند.

این عمارت دارای نقوش ترکیبی در دیوارها و سقف تالار در قالب های زیبا لچک و ترنج است. نقاشی های هنرمندانه و بی نظیری که در تالار اصلی یا تالار اشرف وجود دارد ، زیباترین قسمت عمارت کاخ چهلستون به شمار می رود.

در ابتدا ستون ها با پوششی از آینه کاری های زیبا تزیین شده بودند که در زمان حکومت ظل السلطان قاجار در اصفهان، این آینه کاری ها تخریب و روی نقاشی های صفوی با گچ پوشانده شد.

فلسفه نام گذاری بنا

اگر چه انعکاس ستون های بیست گانه تالارهای کاخ چهلستون در استخر مقابل، مفهوم چهلستون را بیان می کند، علاوه بر آن عدد چهل در ایران قدیم، مفهوم کثرت و تعدد را می رساند. وجه تسمیه عمارت مزبور به کاخ چهلستون به علت تعدد زیاد ستون های این کاخ است.

سبک معماری استفاده شده در کاخ چهلستون

سبک معماری کاخ چهلستون، شیوه اصفهانی یا آخرین نوع سبک معماری سنتی ایرانی است.

شیوه اصفهانی شامل دو دوره است :

• دوره اول : دوره شکوفایی آن  در زمان حکومت صفویه
• دوره دوم: با  پایان حکومت صفوییان تا آغاز سلسه  قاجاریه

البته باید بدانید خاستگاه شیوه اصفهانی ، شهر اصفهان نبوده، ولی در آنجا رشد کرده است و بهترین سازه ها در آنجاست. از مظاهر بارز معماری این دوره شبکه راه های عمود برهم که از کوهستان ها به داخل کویرها و نمکزارها گسترش یافته بود، ساختن کاروانسراها و توقفگاه ها، کاخ ها و بستان ها در فواصل راه ها برای استراحت است.

قسمت های دیدنی کاخ چهلستون

• تالار 18 ستون
• تالار آینه
• شیرهای سنگی چهار گوشه حوض مرکزی
• تصویری از شاه عباس اول با تاج مخصوص

• آثاری مانند سر در مسجد قطبیه و سر در زاویه درب کوشک و آثاری از مسجد درب جوباره و مسجد آقاسی که بر دیواره های ضلع غربی و جنوب باغ نصب شده است.

نمادی از معماری برون گرا

کاخ چهلستون نوعی از معماری برون گراست و به همین دلیل با معماری اکثر ساختمان های ایرانی تفاوت هایی دارد. ساخت این عمارت به صورتی بوده که چشم اندازهایی رو به بیرون داشته و دید جذابی از باغ  بدهد. اصل تقارن در ساخت تمام اجزا و سازه های بنا هم چون تزینات چوبی ،نقاشی ها، گچ بری ها و آینه کاری رعایت شده است.

باغ از محبوب ترین سازه ها در معماری و فرهنگ اصیل ایرانی هستند و تاریخچه ساخت باغ در ایران قدمت بسیاری دارد. کاخ چهلستون نمونه ای عالی از باغ های سلطنتی از دوران صفوی است که گفته می شود معمار آن شیخ بهایی، دانشمند پر آوازه ی ایرانی است اما سندی بر اعتبار این گفته وجود ندارد.